Nieuwe serie: 'Utrechtse Wandelgangen'
Sappige verhalen over Hoeren & Heiligen.
|  Stadsblad, woensdag 16 mei 2001
Tijdens het diner worden de deelnemers vermaakt met levendige verhalen van de verteller.
Foto: Jeroen stoops
Door: M. van Woudenberg
Utrecht - Wat hadden kloosters en bordelen met elkaar te maken? Dat wordt duidelijk tijdens de interessante rondwandeling 'Over hoeren en heiligen' die deze zomer wordt verzorgd door de VVV en Stadsavonturen. Tijdens de themawandeling, waarbij de deelnemers met boeiende verhalen, spijs en drank verwend worden door een verteller, een gids en een kok, is te zien dat de bordelen van vroeger zich pal naast plekken van heiligen bevonden. Zo was het gasthuis van Sint Eloy gevestigd vlak naast twee welige bordelen.
Van het woelige leven van de hoeren die rond 1830 in Utrecht leefden, is niet veel meer te merken als je nu door Utrecht loopt. Ook van heiligen lijkt weinig terug te vinden. Maar wie goed oplet, ziet consoles onder de lantaarnpalen die afbeeldingen laten zien van belangrijke gebeurtenissen uit de historie van Utrecht. Tijdens de wandeling wijst de gids op gebouwen waar vroeger bordelen zaten of heiligen woonden of werkten. Ook gedenkstenen vertellen iets van de heiligen die in de stad gewoond hebben. Nabij de Boterstraat wordt duidelijk dat deze totaal verschillende mensen vlak naast elkaar leefden. Twee bordelen op de Mariaplaats standen vlak achter het gasthuis van Sint Eloy, de beschermheilige van de smeden. Op dit gasthuis is een afbeelding te zien van een hamer en een kroon, symbool voor het gilde van edelsmeden en hoefsmeden.
Heilig werd wie bijzondere weldaden voor de mensheid had verricht. De heilige Vincentius bijvoorbeeld stichtte een weeshuis en was actief in de armenzorg. Hij zorgde ervoor dat de armen vanuit de kerken brood en geld kregen. Een opvallende heilige was Zuster Bertken. Zij had deze hoge status al tijdens haar leven. Toen zij in 1514 overleed, luidden de Domklokken voor haar, iets wat alleen voor hoge geestelijken gebeurde. De reden hiervoor was dat zij zich vrijwillig had laten inmetselen om boete te doen voor haar vader. Deze had een kind verwekt, hoewel hij de gelofte van kuisheid had afgelegd. 57 jaar lang zat Bertken in een kluis en was van daaruit een raadsvrouw voor andere mensen. Een gedenksteen herinnert aan haar opgesloten leven.
Hoeren
Pas in de tweede helft van de 19e eeuw werden vrouwen van lichte zeden voor het eerst in officiële papieren als 'hoeren' aangeduid. Meestal werden deze vrouwen lichte wieven, gemene vrouwen, gevallen vrouwen of oneerbare dames genoemd. De bordelen hadden ook andere namen: de lagere klasse ging naar de zogenoemde 'oneerbare herbergen'; de middenklasse ging naar de gewone bordelen, terwijl de heren van stand naar de 'stille knip' gingen, huizen die er aan de buitenkant helemaal niet als bordelen uitzagen. In 1580 werd prostitutie verboden.
Gerritje Tintelton was een bekende hoerenmadam. Zij had een bordeel in de toren van de stadswallen. Over haar komt men meer te weten tijdens het 'verteldiner', een drie-gangen-menu in restaurant Lofen. Een verteller vermaakt daarbij het publiek met verhalen, liederen die meegezongen mogen worden, en gitaar- of Ierse doedelzakmuziek. De verhalen die hij vertelt, sluiten aan bij de historische feiten die tijdens de rondleiding verteld zijn. Ze worden met aardige details gekruid. Voorwerpen brengen het verhaal nog meer tot leven, zoals een roestige, zware sleutel die de tafel rond gaat; de sleutel van de kluis van zuster Bertken….
Verteller
De verteller heeft toepasselijke kleren aan. Bij binnenkomst draagt hij een lange, zwarte broek met een goudkleurige blouse met zwarte rozen. Halverwege de avond worden de pijpen van de broek opgerold en komen er witte kousen tevoorschijn. Een vestje, een colbert en een hoge hoed maken meteen een 'heer' van hem. Een personage die hij nodig heeft voor zijn volgend verhaal. | | |
|
|